Türk Ulusal Kimliğinin Etno-Seküler Sınırları (1919-1938).

[pomaklar.com]

İskana Tabi Tutulanların "Türkleştirilmesi' Uygulamasına İlişkin Gizli Genelge [Yıldız]
"Ne Mutlu Türküm Diyebilene", Ahmet Yıldız:

Türkçe'nin tamimi politikası için Kemalist rejimin başlattığı seferberlikte, hedef kitlesi iskana tabi tutulanlar olsa da, 1930 yılında İçişleri Bakanlığı tarafından yayımlanan gizli bir genelge aydınlatıcı bir nitelik taşımaktadır. Genelge, "yabancı lehçeli Türkler"in anadilleri Türkçe kılınmak suretiyle Türk camiasına kazandırılmasını, valilerin sorumluluğuna tevdi etmekteydi. Bunu gerçekleştirmek için uygun usul ve araçları bulmak valilerin göreviydi. Bu politikanın ortak noktaları arasında şu hususlar bulunmalıydı:
Yabancı lehçelerle konuşan köylerin isim ve nüfuslarının belirlenmesi;


Bu tür köylerin küçük olanlarını civardaki Türk köylerine dağıtmak;


Yabancı lehçeli olanların köy ve mahalle kurmalarını önlemek;


Yabancı lehçelilerin bulundukları yerlerdeki memurları, mutlaka o yabancı lehçeyi konuşmayan Türklerden seçmek;


Türkçe konuşmanın ve "som Türklüğe" mensup olmanın sadece şerefli değil aynı zamanda karlı bir iş olduğunu göstermek;


Türk kızlarını Türkçe konuşmayan [sic] Türklerle evlenmeye özendirmek;


Yabancı lehçeyle konuşanların kıyafetlerini, şarkılarını, oyunlarını, düğün ve diğer geleneklerini kötü göstermek, bu kişilerin ve ailelerinin isim ve lakaplarını Türkçeleştirmek, onları hiçbir zaman Boşnak, Tatar, Çerkez, Laz, Kürt, Abaza, Gürcü, Türkmen, Pomak vs. diye adlandırmamak, köylerin o lehçedeki isimlerini değiştirmek ve evlerinde ve aralarında Türkçe konuşmaya zorlayarak onlara yürekten "Türküm" dedirtmek. Özetle, "dillerini, adetlerini ve dileklerini Türk yapmak, Türkün tarihine ve bahtına bağlamak her Türke teveccüh eden milli ve mühim bir vazifedir."180

180 Bkz. "İskana Tabi tutulanların "Türkleştirilmesi' Uygulamasına İlişkin Gizli Genelge," No. 1/28 (Ankara, 1930); aktaran Bayrak, Kürtler ve Ulusal Demokratik Mücadeleleri, ss. 506-509.




Yıldız, Ahmet. [2001] 2007. "Ne Mutlu Türküm Diyebilene": Türk Ulusal Kimliğinin Etno-Seküler Sınırları (1919-1938). İstanbul: İletişim Yayınları. 289.



Vatandaş, Türkçe Konuş!" Kampanyası [Yıldız]
"Ne Mutlu Türküm Diyebilene", Ahmet Yıldız:

Kemalist basın, 1928'de, sadece gayrimüslim azınlıkları değil gayri Türk Müslüman etnileri de hedef alan, Türk Ocakları'nın himayesindeki "Vatandaş, Türkçe Konuş!" kampanyasında somutlaşan bir tartışma başlatmış ve bu süreç 1937'de doruğuna ulaşarak ******'ün ölümünden sonra da devam etmiştir. Türk Ocakları'nın faaliyet alanını Türkiye sınırlarına inhisar ettirdiği tüzük değişikliğinin yapıldığı 1927 Kurultayı'ndaki ana konulardan biri azınlıkların Türkçe konuşmalarının sağlanması idi. Darülfünun Hukuk Fakültesi Talebe Cemiyeti'nin 13 Ocak 1928'de yapılan yıllık kongresinde, azınlıkları Türkçe konuşmaya zorlayacak bir kampanya başlatılmasına karar verildi. 1928 yılının Ocak ayında başlayan bu kampanya, Nisan ayında hızını kaybetti. Bu süre zarfından Araplar, Boşnallar, Çerkezler, Ermeniler, Rumlar ve Yahudiler vapurlarda kendi dillerini konuşmaktan menedildiler. Türkçe'yi az bilenler bile, bozuk bir şiveyle de olsa "umumi yerlerde" Türkçe konuşmaya çalıştılar. Tiyatro, sinema, lokanta, otel ve gazino gibi yerlere Türkçe konuşmasını "tavsiye eden" afişler asıldı. Kampanya fazla uzun süreli olmadı; aniden bitirildi. Vapurlara ve tramvaylara asılan pankart ve afişler kaldırıldı; sokaklarda Türkçe konuşmayanlara yönelik sataşmalar son buldu. Kampanya zaman zaman tekrarlanmaya çalışılmış ve Türkçe konuşma konusundaki devlet hassasiyetinin sembolü olmuştur. Türkçe konuşmasını zorunlu kılan ve Türkçe konuşmayanlara cezai müeyyideler getiren bir kanun tasarısının hazılranması öngörülmüş ancak bunun idari yollarla yapılması "maslahata daha uygun bulunmuştur. Kampanya azınlıkları tedirgin etmekle birlikte, Türkçe'yi onlara benimsetmek konusunda pek başarılı olamamıştır.
Yıldız, Ahmet. [2001] 2007. "Ne Mutlu Türküm Diyebilene": Türk Ulusal Kimliğinin Etno-Seküler Sınırları (1919-1938). İstanbul: İletişim Yayınları. 286-287.