İSTANBUL SAYIYER GÜMÜŞDERE KÖYÜ

[Bratslav]

Gümüşdere köyü, Sarıyer'in iç kısımlarında yer alan eski bir yerleşim bölgesidir. Köyün ismi Bizans döneminde olduğu gibi Osmanlılar döneminde de Domuzdere idi. Ancak zaman zaman Domuz Köy de deniliyordu. 1867 yılında Berlin'de basılmış olan Constantipolel und der Bosporus haritasında köyün ismi Domuzdere olarak geçiyor. Bu ismin verilmesine neden ise köyde domuz yetiştirilmesiydi. Köyün ismi cumhuriyet döneminde ve mübadeleden sonra Gümüşdere olarak değiştirildi. Bu ismin verilmesine neden yörede bulunan ve işletilen ancak bittikten sonra terk edilen gümüş madeni olmasındandır.


Gümüşdere'nin yerli halkı Rum'du. 1923/1924 yılındaki mübadele nedeni ile köyün Rum halkı Yunanistan'a giderken, oradan getirilen Müslüman Pomaklar Gümüşdere'ye yerleştirildiler, köyde hiç Rum kalmadı. Köy, ilçe merkezine 16, Taksim'e 36,5 ve Eminönü'ne 40 km uzaklıktadır.

Gümüşdere'de tarihi eser olarak pek fazla bir şey yok. Bir tek kilisesi var Domuzdere tarihini hatırlatan. Bu kilisenin ne zaman kimin adına yaptırıldığı konusunda bilgi yok. Mübadeleden sonra kilise bir süre cami olarak, daha sonraları da köy deposu olarak kullanıldı. Gümüşdere'de Hıristiyanlara ait mezarlık kilisenin etrafında idi, ancak şimdi herhangi bir kalıntı görülmemektedir. Müslüman Mezarlığı ise köyün mübadele ile Pomaklaşmasıyla birlikte kurulmuş olup Kısırkaya Yolu üzerindedir. Gümüşdere'de bir ilköğretim okulu var. 1926 yılında iki katlı ahşap bir binada eğitime başladı. İki sınıflı ve üç yıllık olan okul ilk mezununu 1930/1931 döneminde verdi. 1975 yılında İlkan Atakol adına yaptırılan lojmanlı bir bina bağışlandı, okul eğitim ve öğretime burada devam etti. 1997 yılından bu yana ise Gümüşdere İlköğretim Okulu olarak eğitim ve öğretimini sürdürmektedir. Uskumru Köy ve Kısırkaya okulları beşinci sınıfa kadar eğitim verdiklerinden, bu köylerin okulları eğitimlerini Gümüşdere İlköğretim Okuluna gelerek tamamlamaktadırlar.

Gümüşdere'de bir de yüksek okul var. Adile Sadullah Mermerci Polis Okulu 1998 yılında eğitim ve öğretime başladı. Bu okul 2001 yılında Adile Sadullah mermerci Polis Meslek Yüksek Okulu olarak isim değişikliğine uğradı ve iki yıllık eğitim ve öğretim vermeye başladı.

Gümüşdere'de 1963 yılında temeli atılan ve 1969 yılında ibadete açılan bir cami var, ancak camiin tarihi özelliği yok.
Gümüşdere'deki tarihi çeşme Gümüşdere girişinde solda ve dağ dibindedir. Çeşmenin kaynak suyu çok boldur. Çeşmenin üst üste onarım görmesi nedeniyle tarihi özelliği yok oldu. Bir diğer çeşme de köy içinde var. Ancak, 1964 yılında yapılan bu çeşmenin de tarihi özelliği bulunmuyor.

Gümüşdere halkı köy kurulduğundan beri bahçecilikle uğraşır. Rumların zamanında üzüm bağları ile tanınan köy, aynı zamanda şaraplarıyla da ünlüydü. Mübadele nedeniyle Rumlar köyden ayrılınca köyde üzüm bağlarının yerini bahçecilik aldı. Gümüşdere'de, Sarıyer İlçesinin olduğu gibi civar ilçelerin de ihtiyacını karşılayacak kadar sebze yetiştiriliyor. Yılın her ayında Gümüşdere'de mevsimin sebzesini bulmak imkânı var. Zira bu köyde son birkaç yıldan beri seracılık hayli ilerleme kaydetti. Binlerce dönüm serası ile sebzecilikte öncülüğünü korumaya devam ediyor.

Gümüşdere Köyünün bir kısmı orman sahası içindedir. Bu alanlardaki kum kireç ve taş ocaklarından üretim yapılmaktadır.

Gümüşdere Köyü İstanbul'un sayılı plajlarından birine sahip olmakla ünlüdür Yüzlerce tatilci aile, çadır kurarak tatillerini burada geçirirler. Plajın oto parkı kafeteryası, restaurantı var. Plaj ve müştemilatı bütünü ile Gümüşdere Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi tarafından işletilmektedir.
Gümüşdere'de, Gümüşdere Spor Kulübü adıyla bir dernek ve bir de kooperatif var. Gümüşdere Köyü Turizm ve Kalkınma Kooperatifi 1972 yılında kuruldu. Bilahare ismi Gümüşdere Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi olarak değiştirildi.

Gümüşdere'de bir de 1999 yılında kurulan Tulya Kurtulan Binicilik Akademisi (The Pony Club) adlı bir kulüp var. Burada Kulüp üyeleri ile başvuranlara binicilik eğitimi verilmektedir.

Gümüşdere'nin nüfusu (1997 nüfus sayımına göre) 1.291'dir. Muhtarlıkça köy nüfusunun 2.000 civarında olduğu ifade edilmektedir.

Gümüşdere Köyünde; Hoca Efendi, Memiş Çivi, İbrahim Berber, Mehmet Sami Akgül, Ali Bahçıvan, Mustafa Değirmenci, Ahmet Ozan, Galip Ozan, Mustafa Akgül ve Cevat Mutlu (Halen görevde) muhtar olarak görev yaptılar.

KÖYÜN ÇOĞUNLUĞU POMAKTIR, YALNIZ 1954 MACIR AİLELERDE YERLEŞTİRİLMİŞTİR.

[Bratslav]

[Bratslav]

[pomaklar.com]

Gümüşdere'nin yiğit kadınları
Onlara sonsuz saygı duyuyorum...
Onlarda kendi anamı, kızkardeşimi görüyorum...
Sabah ezanında tarlalara koşarlar...
Yanlarında bir de inek vardır.
Ellerinde çapa, toprağa eğilirler...
Günboyu kazarlar, keserler, taşırlar...
Bu arada yemek pişirirler, çay yaparlar...
Domatesler, biberler, salatalıklar, patlıcanlar... Soğan, sarmısak, maydanoz, tere, roka, marul, göbek marul... Aklınıza ne gelirse onların bereketli ellerinden yeşerir...
İstanbul'un Sarıyer pazarında onların bereketi yeşerir.
Yazın sıcaktan kışın sert poyrazdan yanarlar.
Bu çalışkan ve kibar Pomak kadınları; annelikte de eşsizdir.
Çocuklarına gül gibi bakarlar...
Rıza Zelyut