Bulgarca

[Misafir]

BULGARCA
Bulgaristan’da ve Balkan yarımadasında Bulgarların yaşadığı bölgelerde konuşulan slav dili. Sırpça, Hırvatça ve Slovence ile birlikte, slav dillerinin güney kolunu meydana getirir.

--Eski Bulgarca (IX.-XI. yy.)
--Orta Bulgarca (XII.-XV. yy.)
--Yeni Bulgarca (XVI. yy.dan sonra) olmak üzere tarihsel dönemlere ayrılır.
En eski dil örnekleri arasında Kiril ve Methodios (IX. yy.) kardeşlerin Kutsal Kitap’tan çevirdikleri parçalar yer alır. Bu metinlerde Sloven dilinin Selânik lehçesi kullanılmıştır. Çar Samuil’in 993 tarihli yazıtı da en eski metinler arasındadır. Bunların diline Eski Pannonca, Eski Slovence, Eski Kilise İslavca’sı adı verilir.
Eski Bulgarca’nın gelişmesiyle:
1. Bulgar Kilise slavca’sı veya Orta Bulgarca,
2. Sırp-Hırvat Kilise slavca’sı,
3. Rus Kilise slavca’sı meydana geldi.
Yerli diller, Kilise slavca’sında değişiklikler yaptı.
Bulgarca, XIX. yy.ın ortalarında modern bir edebiyat dili olmaya başladı.
• Fonetik
Eski Bulgarca, Güney İslav grubundandır. Başlıca özelliği damaksıllaşmanın sınırlı olmasıdır.
Ünsüzler arasında *or>ra, *ol>la gibi değişimler olur.
Doğu ve Batı gruplarından Ana İslavca’daki *t’ sesinin; şt; *d sesinin jd oluşuyla ayrılır.
Ana slavca’daki genizsi a ünlüsü ile i ve u yarı ünlülerinin sabit kalması ise bu dili Sırp-Hırvat kolundan ayıran özelliktir.
Ana slavca’daki ı sesi Eski Bulgarca’da aynen kaldı,
Yeni Bulgarca’da ve Sırp-Hırvat-Sloven kolunda i ye çevrildi.
Kelime içi l sesi Sırp-Hırvatça’da düşen seslerdendir.
Kelime başı y bakımından Sırp-Hırvat kolu Yeni Bulgarca ile ortak özellikler gösterir.
Bulgarca, yer yer, ünlü yerine çınlamalı seslere dayanan bazı slav dillerine karşılık hecelerini ünlülerle destekler.
Ana slavca’da damaksı i ile sert u Eski Bulgarca’da genellikle hafif ı değerindeydi. Fakat yer yer tam ünlü haline de gelmişlerdi.
Yeni Bulgarca’da birinci ünlüleşme denilen i > e ve u > o değişimi meydana geldi. Bu değişimin dışında kalanlar ikinci ünlüleşmeyi meydana getirdi. Bugünkü Bulgarca’da eski i başlı başına bir ses olmaktan çıkmıştır. Sadece kendinden önceki ünsüzü damaksıllaştırmıştır. Eski u sesi ise kelime sonundaki ünsüzleri sertleştirmeye yarar, kelime içinde ı değerindedir.
Ana İslavca’nın genizsi õ vokali Eski Bulgarca’da ã oldu. Yeni Bulgarca’da a değerini aldı. Genizsi sesi bu niteliğini kaybederek düz e (bazen de a) oldu.
Orta Bulgarca’da genizsi değişimi denen olay da görülür. Genizsi olmayan bazı ünlüler de değişmiştir.
Eski Bulgarca’nın y sesi Yeni Bulgarca’da i ve i olmuştur.
Ana slavca’da tam bir ikili-ünlü olmayan ie sesi Eski Bulgarca’da açık e ye yakın bir sesti ve kendinden önceki ünlüyü damaksıllaştırmış ea, ia haline getirirdi. Sonradan düz e ye çevrildi. Lehçelerde nadir olarak a haline geldi.
Bulgarca’da ünsüzler çok az değişti. Eski Bulgarca’daki H, ş, j, tş, ç sesleri Ana slavca’da da olan sızıcı ve ıslıklı ünsüzlerdi. Bulgarca’da vurgu sabit değildir.
• Morfoloji ve sözdizimi
Eski Bulgarca isimler eril, dişil ve yansız cinslerdeydi. Sayıya göre ve 7 hal içinde sentetik olarak çekiliyordu.
Orta Bulgarca’da bazı çekim halleri birleşti ve sistem basitleşti.
Yeni Bulgarca’da isim çekimi sistemi bütünüyle değişti, ön edatlarla analitik şekilde yapılmaya başlandı Eski sentetik çekim kısmen zamir çekiminde kaldı.
Yeni Bulgarca’da, Rumen ve Arnavut dilerinde olduğu gibi ismin sonuna gelen bir harfi tarif de vardır. Sıfatlar cins ve sayı bakımından isimlere uyar. Yeni Bulgarca’da sıfatların üstünlük dereceleri analitik olarak po ve nay edatlarıyla yapılmaktadır.
Bulgarca’da, fiiller, Yeni Yunanca ve Arnavutça’da olduğu gibi eski mastar şekillerini kaybetti. Yeni Bulgarca’da söz dizimi de değişim gösterdi.
İsim cümleleri bırakıldı. Cümleler altsıralı cümlelerden çok, yan sıralı cümlelerle kurulmaya başlandı.
• Sözlük
Eski Bulgarca’nın sözlüğü aşağı yukarı sabit kaldı.
Yeni Bulgarca, Türkçe başta gelmek üzere Yunanca, Rumence, Arnavutça, Farsça’dan kelimeler aldı.
Türk asıllı kelimelerin bir kısmı Eski Bulgar Türkçesinden geçmişti. Buna sonradan Osmanlı devrine ait olanlar da eklendi. Yeni Bulgarca’da -ci, -li, -lik gibi Türkçe ekler de kullanılır. Türkçe köklere Bulgarca ekler getirilerek mastarlar yapılır.
• Lehçeler
Bulgaristan, lehçeler bakımından Doğu ve Batı gruplarına ayrılır. Aradaki sınır Niğbolu’dan güneybatıda Petriç’in doğusuna iner. Geniş bölüm Doğu Bulgarca alanındadır. Edebî Bulgarca, Tırnova lehçesine dayanır.
Doğu Bulgarca üç alt bölüme ayrılır:
-arkaik nitelikteki Güneydoğu lehçesi,
-daha az arkaik Kuzeydoğu lehçesi
-güneybatı Orta Rodoplar lehçesi.
Bulgarca ile Sırpça arasında yer alan Makedonya lehçeleri sonradan Yugoslavya Federatif Halk cumhuriyetini meydana getiren 6 cumhuriyetten biri olan Makedonya’nın resmî dili oldu.
• Yazı
IX. yy.ın ilk yarısında Yunan harfleri kullanılmıştı. Selânikli papaz Kiril ve Methodios kardeşler 863 sıralarında Bizans yazısına dayanarak glagolit alfabeyi hazırladılar. Kiril’in öğrencilerinden Kliment Kirilik alfabeyi meydana getirdi. Yeni Bulgarca’nın alfabesi Kirilik yazıya dayanır. imlâ İkinci Dünya Savaşından sonra yeniden düzenlendi.

[balkans]

Mnogo interesno, no kade e balgarskiyat shtom e balgarski ezik zaglavieto.

Edno 100% pomashko selo ot Balgaria

[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Nyakolko frazi
Zdravey/Zdrasti <> Hello!/Hi!



Dobro utro <> Good morning!



Dobar den <> Good afternoon!



Dobar vecher <> Good evening!



Leka nosht <> Good night!



Dovizhdane/Sbogom (pronounced [Zbogom]) <> Goodbye!/Farewell!



Priyatno mi e <> It is nice to meet you.



Kak si <> How are you?



Dobre <> Good/Well



Zle/Losho <> Bad/Ill



Gore-dolu <> So-so




Basic Conversation





Da <> Yes.



Ne <> No.



Kak se kazvash <> What is your name?



Ako obichate <> Please



Blagodarya <> Thank you.



Molya <> You are welcome.



Izvinete/Izvinyavayte <> Excuse me. (formal)



Do You Speak...





Ne razbiram <> I do not understand.



Kak shte kazhesh tova na bulgarski <> How would you say this in Bulgarian?.



Govorish li <> Do you speak...



Angliyski <> English



Frenski <> French



Nemski <> German



Ispanski <> Spanish



Kitayski <> Chinese



Personal Pronouns





Az (pronounced [as]) <> I



Ti <> You (singular informal)



Nie <> We



Vie <> You (singular formal or plural)



Te <> They



Family





Mayka <> Mother



Bashta <> Father



Sin <> Son



Dushterya <> Daughter



Supruga <> Wife



Suprug (pronounced [supruk]) <> Husband



Priyatel <> Friend (male)

[Misafir]

Bulgar dili bütün diğerlerinde olduğu gibi slavik diller sütununda bir taştır.
Bulgar direnişi ve Kilise’nin yardımlarıyla Osmanlı idaresi (Türk Boyunduruğu) altında bile korunmuştur.
Bulgarların ortaya çıkışı orta çağ öncelerine dayanmaktadır.
Fakat Ortodoks Hıristiyanlığı’nın Bulgarları şekillendiren bir unsur olduğunu da söyleyebiliriz.
Oysa Pomakların Bulgarlara dayalı olduğunu söyleyebilmek için biraz daha delile gerek vardır.
Alman tipi milliyetçilik bazında ,pomakların hakiki Bulgar olduğu söylenilmektedir.
Bununla birlikte pomaklar, 1878 sonrasında Pirin ve Rodop bölgeleri gibi, Bulgarların genişleme politikalarının hedefi olan yerlerde yaşamaktaydılar. Bu bölgeler Bulgaristan tarafından 1912 1. Balkan Savaşı sonrasında ele geçirilmiş ve buraların entegrasyonu o dönemde Bulgaristan’ın ana politik hedefi haline gelmiştir.
Pomakların Bulgar olduğunu açıklayabilmek ve onların İslami inançlarının üstesinden gelebilmek için, zorla İslamlaştırma tarihinin ortaya konulması gerekiyordu. Önce Pomakların güç kullanılarak değiştirilmesi ve sabit görüşlerine karşı hale getirilerek Bulgarlığın onlara kabul ettirilmesi gerekiyordu.
Tarihin bu şekli resmi olarak kökenciliğin Pomaklar nezdinde Bulgar Muhammedi’lerine nasıl uydurulduğunu açıkça ortaya koymaktadır.
Bir diğer ana hedef ise, Pomakların Bulgar dilini korumalarına karşılık, İslamlaştırılarak değiştirildikleri ortaya konularak, topluca Hıristiyanlaşması veya kendi Pagan gelenek ve göreneklerine dönmeleri sağlanmalıydı. (Vakarelski 1966; Vasilev 1961; Vranchev 1948).
Smolyan Milli Arşivi yöneticisi Andrej Pechilkov gibi milliyetçi tarihçiler, 1989 sonrasında dahi Bulgar Muhammedileri hakkındaki görüşlerinde bir değişiklik yapmamışlardır. Onlara göre “İslamın kabullenilmesi sonrasında çok kötü durumlar ortaya çıktı, insanların kafaları trajedi ile dolup taşlaştı. Onlar ise güzel Bulgar dilini ve slavik geleneklerini koruyorlardı.” (Pechilkov 1993:5)
Sonuçta, Pomaklar ve Hıristiyanların düşünce yapılarında ve alışkanlıklarındaki açık değişiklikler,
Pomaklar tarafından korunan eski Slavik göreneklerin zaman içerisinde gözardı edilmesine neden olmuştur.
Oysa ki pomakların dilleri, Krilo Metodian dialekti (ağzı) gibi olduça eski, saf bir Bulgarcadır. Andrej Pechilkov: “Bulgarlar Müslüman olana kadar tek kelime Türkçe bilmemekteydiler, şu da bir gerçektir ki en eski Bulgarca olan Krilo Metodian dili Merkezi Rodoplarda korunmuştur.”der.

[Misafir]

Bulgaristan Türklerinin sırrı nedir?
Bulgaristan'da Türklerin kurduğu Haklar ve Özgürlükler Hareketi, kendisini Bulgar ulusal kimliği içinde tanımladı

Bulgaristan'daki komünist yönetim, 1960'tan itibaren bu ülkedeki Türkleri, "Müslümanlaşmış Bulgarlar" diye adlandırmış, 1980'lerde Todor Jivkof yönetiminde, Türklerin adlarının değiştirilmesi politikası uygulanmıştı. Türkler direnince toplama kampları dahi oluşturuldu. 10 Kasım 1989'da Jivkof yönetimi yıkıldı. Bu dönemde, Türklerin kurduğu partiler içinde öne çıkan Hak ve Özgürlükler Hareketi'nin (HÖH) Başkanı Ahmet Doğan, efsanevi bir isim oldu. HÖH'ün temel felsefesi, kendini Bulgaristan'ın partisi olarak görmesi, ulusal kimlik mücadelesini bu zeminde yapmasına dayanıyor.

Bu hareket kendisini Türk değil, Bulgar ulusal kimliği içinde tanımladı. Kapılarını Bulgarlara da açtı.
Türkiye'nin güdümünde hareket ettiği görüntüsünü hiçbir zaman yaratmadı. Bulgar toplumuna güven verdi.
Zaten partinin yönetim organlarındaki resmi konuşma dili de Bulgarca. Partinin yönetiminde 2 Pomak ile 4 Bulgar var. Yaklaşık 75 bin kayıtlı parti üyesinin 14 bini Bulgar kökenli. Bulgaristan Türkleri, asimilasyon döneminde bile, silahlı mücadele içine girmedi.