Deliliğe Övgü/Morias enkomion seu laus stultitiae

[Misafir]

Daha fazlasına gerek yok;öz saygının nasıl heryerde en tatlı zevkleri,hem ayrı ayrı şahıslara hem de bütün insanlara birden saçtığını size göstermek için bu kadarı yeter sanırım.Bu hayırlı özsaygının kendine tıpatıp benzeyen bir de kızkardeşi vardır,o da yüzde gülücüktür.Öyle ya,kendinin yüzüne gülücük özsaygıdır,başkasının yüzüne gülmek ise gülücüğün kendisidir.Gerçi bugün yüze gülücüğün oldukça kötü bir ünü vardır,fakat bunu yalnız,varlıklardan daha çok adlara dikkat eden kimselerde görüyoruz.
Bunlar,yüze gülücüğün sadakatle beraber yaşamayacağını sanıyorlar,aldanıyorlar.Hayvanlar bile onlara bunun karşıtını kanıtlayan örnekler verebilirlerdi.Köpekten daha yüze gülen aynı zamanda da daha sadık bir hayvan var mı?Bu örnekler onları inandırmak için yeterli olmalıdır.Meğer ki kükreyen aslanların,kötü kaplanların,yırtıcı parsların bu insana masum hayvanlardan daha fazla iyiliği olduğunu iddia etsinler.Birtakım zavallıları berbat,maskara etmek için hainlikle alaycılığın kullandıkları bir tür barbarca yüze gülücük var;bunu ben çok iyi bilirim.Fakat benim yanımda bulunanın bu gibi nefrete layık nitelikleri yoktur;hoş görünme ile tatlılığın kızı olan bu yüze gülücük erdeme,Horatius'un bahsettiği erdemin tam karşıtı şu somurtkan,çekilmez adamcılıktan daha çok yaklaşır;cesareti canlandırır,sıkıntıları giderir,gevşeklikten kurtarır,ahmaklığı mahveder,acıyı hafifletir,yırtıcılığı yumuşatır,hiddeti yatıştırır.Geçici sevgiye güç ve bağlılık verir.Çocukları,bilimlerin öğrenilmesine özendiren,hoşluğu ile en hüzünlü ihtiyarların bile içini açan,övmenin hoş kılığına bürünmüş olarak prenslere,gücendirmeyecek nasihatlar ve dersler veren odur.Özetle,bütün insanlara,kendileri hakkında iyi bir kanaati ve kendilerine sevgiyi verir;bu da mutluluğun en büyük kısmını oluşturur.

"Hakkımda ne derlerse desinler,(zira,deliliğin en deli olanlar tarafından bile hergün nasıl ayaklar altına alındığını bilmez değilim)tanrısal tesirlerimle tanrılar ve insanlar üzerine sevinç saçan gene ben,yalnız benim;öyle ya,bu..."
Erasmus(1469-1536)Rönesans Hümanizminin en büyük temsilcilerindendir.İlk olarak 1511'de yayımlanan Deliliğe övgü,güncelliğini zamanımıza değin koruyabilmiş bir baş yapıttır.
Erasmus,dostu Thomas More'u eğlendirmek için bir yolculuk sırasında bir haftada yazdığını söylediği Deliliğe Övgü'de şu soruyu sorar:insanoğlunun tüm zincirlerinden kurtulmasını ve salt özgürlüğe ulaşmasını sağlayan delilik değil midir?Gülmece bu çerçevede gelişir ve söz kendisini övmesi için deliliğe bırakılır.Delilik yaratıcısının savunduğu herşeyi eleştirerek gençliği,hayattan zevk ve neşe almayı,baş döndüren cinselliği över.Çocuklukta,yaşlılıkta,dostlukta,aşkta ve evlilikte,savaşta ve onları nasıl mutlu kıldığını gösterir.
Deliliğe övgü,yazılışından günümüze,felsefe ile gülmecenin birleştiği en yetkin eserlerden biri olma özelliğini sürekli koruyabilmiş bir kitaptır.

Deliliğe Övgü
ERASMUS
Thibaut de Laveaux'un 1780'de Basel'de yayımladığı Fransızca çevirinin Armand Hoog tarafından gözden geçirilmiş metninden çevrilmiş ve Almanca çevirisiyle karşılaştırılmıştır.
Çeviren:Nusret Hızır
Kabalcı yayınevi,1998