Kaybolan Sesler / Daniel Nettle - Suzanne Romaine

[pomaklar.com]

Kaybolan Sesler
Daniel Nettle - Suzanne Romaine
Türkçesi: Harun Ö. Turgan


California şehrinin bulunduğu bölgede bir zamanlar konuşulan yüze yakın yerli dilinden birini bile öğrenen artık bir çocuk olmadığını ya da Avusturalya'da 250 en eski yerli dilinin tamamen kaybolduğunu pek az kişi bilir. Oysa gelecek yüzyılda dünya dillerinin en azından yarısı yok olacak. Kaybolan Sesler, bu gidişatın ürkütücü olmanın ötesinde anlamlar taşıdığını savunuyor. Dillerin kaybolması ve çevre sorunları arasındaki bağlantıyı öne çıkarıyor, kaybolan dillerin aslında dünya çapında yıkılmak üzere olan ekosistemin bir parçası olduğunu gösteriyor. Yağmur ormanları gibi değerli çevre kaynaklarını korumak için verilen savaşın farklı kültürlerin ayakta kalması için verilen savaştan ayrılamayacağını ve dil ölümü gibi, değerli çevre kaynaklarını korumak için verilen savaşın farklı kültürlerin ayakta kalması için verilen savaştan ayrılamayacağını ve dil ölümü gibi, ekolojik yıkımın nedenlerinin de ekoloji ve politika kavşağında yattığı, Kaybolan Sesler'in iddiaları arasında yer alıyor. Kaybolma tehlikesiyle karşı karşıya olan diller savunulurken, bu dillerin son konuşanlarına da bir saygı duruşunda bulunuyor aynı zamanda. Kitabın daha ilk satırlarında Türkiye’li biri var: Son Ubıh konuşucusu, 1992’de ölen Tevfik Esenç... Güney California’da konuşulan Katavba Siyu dilinin son konuşucusu Kızıl Fırtınabulutu, 1974’te ölen ve Man dilinin son konuşucusu Ned Mandrell ile Mbabaram dilini sonkonuşan kişi olan Avusturalyalı Arthur Bennet başka örneklerden. Dillerimizde insanlığın bütün birikiminin yattığını bilen, çok geç olmadan bu birikimleri kurtarmaya yapılan bir çağrı olması için, Antropolog Daniel Nettle ve Oxford Üniversitesi’nden Suzanne Romaine, elinizdeki kitabı, dünyanın en önemli üniversitelerinden biri olan Oxford için yazdılar. Kaybolan Sesler herkesi en büyük değerlerimizden birinin, ana dilimizin yok olmasına karşı önlem almaya çağırıyor. Dünya dillerinin çoğunun neden yok olduğunu ve daha da önemlisi, bu yok oluşun korkunç tehlikesini gösteren nefes kesici bir portre çiziyor. Dil çeşitliliğini daha geniş, küresel biyo-çeşitlilik bağlamında değerlendirip kaybolmakta olan dilleri konuşanların yaşam alanlarını ve kültürlerini korumanın da gerekli olduğuna işaret ediyor. Bu arada da dilin nasıl doğduğu, nasıl öldüğü ve yok olmaktan nasıl kurtarılabileceği konusunda çok önemli dersler veriyor.

Dillerin yok olması insan kültürü ve bilim için büyük kayıptır. Bu ilginç kitap, bu önemli konuya son noktayı koyuyor ve inanılmaz bir bilgi ve bilgelik hazinesi sunuyor. Eğer dillerin paha biçilmez mirasını yok olmaktan ileride bir gün kurtarabilirsek, bunda Kaybolan Sesler'in çok önemli bir payı olacaktır.