1934 Trakya Tehciri

[pomaklar.com]

1934 Trakya Tehciri
Ahmet Yıldız:

1934 Trakya olayı İskan Kanunu uygulamasının bir sonucudur. Kanunun 2. maddesine göre, Türk kültürüne bağlı olmayanlar Türklüğe asimile edileceklere tahsis edilmiş ikinci bölgede ikamet etmek zorundaydı. Dolayısıyla, Türkçe konuşmayan gayrimüslimler (Ermeniler, Rumlar ve Yahudiler) ancak bu bölgede oturabilirdi. 11. maddenin A fıkrası, ana dili Türkçe olmayan vatandaşların "yeniden bir köy, bir mahalle ve hatta bir blok veya işçi veya sanatçı sınıfı meydana getirmeleri"ni yasaklamaktadır. Bunun anlamı, gayrimüslim azınlıkların İzmir, İstanbul, Ankara ve Trakya'daki yerleşimlerinin çözülmesi ve dağıtılmasının kanuni bir zorunluluk olmasıydı.
Aynı maddenin B fıkrasına göre, İçişleri Bakanlığı anadili Türkçe olmayan vatandaşları, kültürel, siyasi askeri, sosyal ve güvenliğe ilişkin sebeplerle yerlerinden etme ve yeniden iskan etme yetkisine sahiptir. 13. maddenin üçüncü fıkrasına göre, Türk ırkına mensup olmayanların azınlıkta kalacakları ayrı köy ve mahallelere dağıtılmaları zorunludur.

14 Haziran 1934'te kabul edilen bu kanunun çıkışından önce, İtalya'nın faşist lideri Benito Mussolini 18 Mart 1934'te yaptığı konuşmada, Asya ve Afrika'yı İtalya'nın genişleme alanları olarak tanımlamış ve Akdeniz'i "bizim deniz" (mare nostrum) olarak nitelemişti. Bu konuşma, Ankara Hükümetini, Türkiye'nin İtalya'dan kaynaklanan ciddi bir tehdit altında olduğu kanaatini pekiştirdi. Kemalist dönemin son on yılı İtalyan tehdidinin gölgesinde geçmiş, Türkiye'nin dış politika öncelikleri buna göre şekillenmiştir. Bu konuşmayı takiben, Ankara hükümeti İtalya ile muhtemel bir savaş beklentisi içinde Boğazlar Bölgesi ve Trakya'nın savaş alanı olacağı varsayımına dayalı tedbirler aldı. Trakya bölgesi yeniden askerileştirilirken, buradaki Yahudilerin İstanbul'a göç ettirilmesine karar verildi. İskan Kanunu bu karara yasal zemin sağladı. Bu açıdan, bölgenin Yahudilerden arındırılmasını Nazi Almanya'sından kaynaklanan antisemitizm dalgasının etkisine bağlayan görüşler, olayın doğru açıklaması olmaktan uzaktır.74

... 21 Haziran'da, Çanakkale'de bazı Yahudiler dövüldü ve evleri kundaklandı. 24 Haziran'da, Çanakkale'deki Yahudi cemaatinin önde gelenleri tehdit mektupları aldı. Bunu takiben 1500 Yahudi, Çanakkale'yi terk etti ve İstanbul'a sığındı. 3 Temmuz'da Yahudi cemaatinin iki temsilcisi, Mişon Ventura ve Gad Franko, Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal ******'le görüşerek şikayetlerini iletti. Aynı gün, Kırklareli'deki Yahudiler saldırıya uğradı. Evlerini terk ederek, trenle İstanbul'a gittiler. 5 Temmuz'da, Başbakan İsmet İnönü, Trakya'daki olaylara atıfta bulunarak, antisemitik niteliğini vurguladı ve sorumluların cezalandırılacağını belirtti. 6 Temmuz'da İçisleri Bakanı Şükrü Kaya olayı incelemek amacıyla bölgeye gitti. Belediye Başkanı, polis şefi ve Ticaret Odası başkanı tutuklandı. Bakanlar Kurulu olayı kınayan resmi bir açıklama yaptı.

74 ... İngiltere'nin Ankara büyükelçisi Percy Loraine'in 22 Temmuz 1934 tarihli raporuna dayanan Ayhan Aktar, olayı Türk-İtalyan ilişkilerinin aldığı çatışmacı nitelikle ilişkilendirmektedir. Bu raporda, Türk hükümetinin tedrici tacizler ve ticari boykot vasıtasıyla Trakya'nın Yahudilerden arındırılmasına karar verdiği, fakat bu emrin mahalli yetkililer tarafından sızdırıldığı ve sonuçta yağma, tecavüz ve işkence olaylarının meydana geldiği bildirilmektedir. Olaylar beş bin Yahudinin evlerini terk etmesiyle sonuçlanmıştır. Rapor metni için bkz. Ayhan Aktar, "Trakya Yahudi Olaylarını 'Doğru' Yorumlamak," Tarih ve Toplum, 155 (Kasım 1996), s. 49. ... İskan Kanunu gereğince Trakya'nın hem nüfus hem de iktisadi açıdan Türkleştirilmesi amaçlandığı için, bölge ticaretini elinde tutan ve Türkçe konuşmayı tercih etmeyen Yahudi nüfusun göçe zorlanması planlı fakat kontrol dışına çıkışı önlenemeyen etnisist bir uygulamadır; bizatihi Yahudilere dönük antisemitist duyguların sonucu değildir. Ancak Yahudilerin Türkçe konuşma eğilimi içinde olmaması, olaylar sonrasındaki basın yorumlarında öne çıklarılan bir nokta olmuş ve Yahudilerin Türkleştirilmesi çabalarına ivme kazandırmıştır. Bkz. [Bali, Bir Türkleştirme Serüveni] ss. 254.





Yıldız, Ahmet. [2001] 2007. "Ne Mutlu Türküm Diyebilene": Türk Ulusal Kimliğinin Etno-Seküler Sınırları (1919-1938). İstanbul: İletişim Yayınları. 253-256.


http://www.derinsular.com/kitap/arsiv.php