ABD Dışişleri Bakanlığı Yunanistan'da Din Özgürlüğü Raporu’nu yayınladı

[pomaklar.com]

Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı'na bağlı çalışan "Demokrasi, İnsan Hakları ve Emek Bürosu", 2010 Uluslararası Din Özgürlüğü Yunanistan Raporu'nu, 17 Kasım Çarşamba günü yayınladı.

Anayasanın ve diğer yasalar ile politikaların genel anlamda ibadet özgürlüğüne katkıda bulunduğu ifade edilen raporda Yunan Ortodoks Kilisesi’nin çoğunluğun dini olmakla birlikte Yunanistan’ın tüm vatandaşların tercih ettikleri dini yaşama hakkını sağladığı belirtiliyor.

Buna karşılık Ortodoks olmayan grupların kimi zaman idari problemler veya yasal kısıtlamalar ile karşılaştıkları ifade edilen raporda, anayasanın ve yasaların ibadet ile ilgili dini törenlerin kamu düzenine veya ahlaki değerlere zarar veremeyeceği ifade edildiği not ediliyor. Ayrıca raporda bir dini grubun yeni bir ibadet yeri inşa etmesine ve işletmesi için resmi izin anlamına gelen ibadet yeri izninin 2006 yılından bu yana verilmediği not ediliyor.

Yunan Ortodoks Kilisesi’nin toplumun yüzde 95’ini temsil ettiği ifade edilen raporda Müslümanlar ile birlikte diğer dini grupların toplumun yüzde 5’ini oluşturduğu belirtiliyor. Bununla birlikte (Batı) Trakya’da sayıları 110.000 ila 120.000 arasında resmi olarak tanınan Müslüman bir azınlık olduğu belirtilen raporda bu azınlığın Türk, Pomak ve Roma topluluklarından oluştuğu kaydediliyor.

Yasal/Hukukî Çerçeve

Ortodoks Kilisesi’ne finansal yardımda bulunduğu ifade edilen Hükümet’in Trakya’da üç resmi müftü ile bazı imamların maaşları ile bazı harcamalarını karşıladığı not ediliyor. Buna karşılık raporda Trakya dışında tanınmayan Müslüman liderlerin ve diğer dini grupların hükümet yardımı almadıkları raporda ayrıca belirtiliyor.

Ortodoks Kilisesi, Yahudi ve Müslümanların (Trakya’daki resmi olarak tanımlanan Müslüman azınlığın bir parçası olan) “kamu hukuku tüzel kişiliği”ne sahip olan gruplar olarak mülk edinme, miras bırakma ya da miras alma ve dini kuruluşlar olarak kendi ismi ile mahkemeye çıkma kabiliyeti taşıdıkları raporda ifade ediliyor. Buna karşılık raporda diğer dini kuruluşların ancak “özel hukuk tüzel kişiliği” ne sahip olabilecekleri ifade edilirken bu grupların ibadet yerleri ya da dini kuruluşlar olarak mülk edinemedikleri not ediliyor.

Raporda Batı Trakya

Raporda Trakya’daki Müslüman azınlık ifadesi kullanılarak 1923 Lozan Antlaşması’nın Azınlığa vakıflarını koruma hakkı ile aile ve miras hukuku alanında dini yargısal hizmette bulunma ile Türkçe eğitim verme hakkı getirdiği ifade ediliyor. Trakya’da devlet tarafından finanse edilen seküler iki dilli okullar ile iki Müslüman dini okulunun (dini liseler) bulunduğu ifade edilen raporda Hükümet’in yıllık binde 5 kotası oluşturmak sureti ile Trakya’daki Müslüman öğrencilerin teknik enstitüler ile üniversiteye kabul edilmelerine özel bir önem verdiği belirtiliyor. Ancak raporda Hükümet’in Lozan Anlaşması’nın Trakya dışındaki Müslümanları kapsamadığı, bu nedenle bu Anlaşma ile sağlanan haklardan bu grupların yararlanamadıkları ifade ediliyor. Raporda Oniki Adalar’daki bazı Müslümanların Lozan Antlaşması ile sağlanan tanınma ve haklardan yararlanmayı hak ettiklerini ifade ettikleri ayrıca yer buluyor.

Trakya’da yaşayan Müslümanlar için Hükümet’in aile ve medeni konularda Şeriat Hukuku’nu (İslam Aile Hukuku) tanıdığı ifade edilen raporda Trakya’daki ilk derece mahkemelerinin müftülerin kararlarını rutin olarak onayladıkları belirtiliyor. Ulusal İnsan Hakları Komisyonu’nun Hükümetin Şeriat Hukuku’nu tanımayarak müftülerin yetkilerini yalnızca dini görevleri ile kısıtlaması gerektiği yönünde tavsiyede bulunduğu not edilen raporda, BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri’nin Trakya’daki Müslüman kadınların Şeriat Hukuku nedeni ile karşılaştıkları engeller nedeni ile endişe duyduğunu ifade ettiği not ediliyor. Yanı sıra raporda Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri ile BM Din veya İnanç için Özel Raportorü’nün 2006 yılında erken ya da sahte evlilik vakaları konusunda haberdar edildiklerini not ettiği belirtiliyor.

Şubat 2009’da Trakya’da iki Müslüman kadının Yunan mahkemelerine müftünün kararlarına karşı çıkarak davayı kazandıkları raporda ayrıca yer buluyor. Şeriat hükümlerinden bazılarının yazılı olmadığı ve Şeriat Hukuku’nun büyük bir kısmının resmi Yunanca tercümesinin bulunmadığı yönündeki eleştirilerin dile getirildiği raporda, Gümülcine müftüsünün Şeriat Aile Hukuku’nu Yunanca ve İngilizceye tercüme etme projesi başlattığı ancak tercümenin henüz tamamlanmadığı belirtiliyor. Bu durumun mahkemelerin hukuki anlamda gözetim yapma kabiliyetlerini kısıtladığı not edilen raporda, İslami hukuku Arapça veya Türkçe’den Yunanca ve İngilizceye tercüme projelerinin geciktiği belirtiliyor.

Dini özgürlüklerin kısıtlanması ile ilgili olarak Azınlık ile ilgili olarak Trakya’daki Müslüman azınlığın kamu istihdam sektörü ile devletin sahip olduğu sanayi kuruluşlarında yeterli derecede temsil edilmediği ifade edilmekle birlikte az sayıda Müslüman askeri personelin yüksek rütbeye sahip olduğu not ediliyor. 2008 yılında Hükümetin Müslümanlar için kamu hizmetinde binde 5 kotası getiren bir yasanın kabul edildiği raporda belirtiliyor. Siyasi temsil konusunda Parlamento’da iki milletvekili bulunduran Azınlık’ın İskeçe ve Gümülcine’de yerel düzeyde temsil edildikleri raporda ayrıca not ediliyor. Raporda Trakya’daki belediyelerin Müslümanları kamu hizmet merkezlerinde sözleşmeli olarak istihdam ettiği ve diğer kamu görevlileri için Türkçe dersleri verdiği not ediliyor.

Müslüman azınlık toplumu ile Hükümet arasında müftü ve imamların seçilmesi süreci ile ilgili olarak farklılıkların devam ettiği not edilen raporda mevcut yasaya göre hükümetin Müslüman liderlerinden oluşan bir komite ile danışma süreci içerisinde Trakya’da üç müftünün tamamını on yıl süreli olarak atadığı belirtiliyor. İskeçe ve Gümülcine’de mevcut müftülerin 1985 ve 1991 yılından bu yana görevde bulundukları ve 2011’de emekli olacakları ifade edilen raporda müftülerin devletten maaş almaları ve dini görevlerinin yanı sıra yargısal şer’i yetkileri dolayısı ile hükümetin müftüleri atama hakkını kullanmaya devam ettiği not ediliyor. Buna karşılık Müslüman azınlığın bazı üyelerinin hükümetin seçici komitenin tavsiyeleri ile bağlı olmadığını ifade ederek karşı çıktıkları raporda belirtiliyor.

Raporda Müslüman azınlığın bazı üyelerinin hükümet tarafından tayin edilen müftülerin yetkisini tanırken diğerlerinin İslami ülke olmayan bir ülkede Hükümet’in müftüleri tayin etme hakkı olmadığını söyleyerek resmi olmayan iki Müftü seçtikleri not ediliyor. Bu iki müftünün hükümet tarafından tanınmadığı ifade edilen raporda bu iki müftünün evlenme ve boşanma veya miras hakları gibi aile hukuku alanında karar verme yetkisine sahip olmadıkları ayrıca belirtiliyor. Hükümetin “resmi olmayan” müftülerin resmi atanmış müftülerin yetkilerini gasp ettikleri gerekçesi ile dava açtığı belirtilen raporda 2006 yılında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Hükümet tarafından tanınmayan müftüler ile ilgili olarak alınan mahkeme kararı konusunda AİHM’nin Yunanistan’ı haksız bulduğu not ediliyor. Raporda Müslüman azınlık üyesi bazı kişilerin müftülerin doğrudan seçilmesine Hükümet’in izin vermesi konusunda lobi çalışmalarına devam ettikleri belirtiliyor.

Hükümet’in Ocak 2007 girişimi ile 240 imam ile sözleşme yapması ve bu imamlara devlet maaşı ödemeye devam ettiği belirtilen raporda Ocak 2009’da hükümetin 183 imam ile sözleşme yaptığı belirtiliyor. Mart 2009’da İskeçe ve Dimetoka’daki müftülerin yetkisi altında bulunan imamların devletten maaş almaya başladıkları not edilen raporda imamları seçen beş kişilik komitenin ağırlıklı olarak Müslüman olmayan hükümet yetkililerinden oluştuğu gerekçesi ile Gümülcine’deki müftünün imamların sözleşmelerini imzalamayı reddettiği belirtiliyor. Müftünün seçim sürecinde daha fazla yetki verilmesi konusunda ısrar etmesi üzerine seçici komiteye iki Müslüman teologun eklendiği ifade edilen raporda sayıları toplam 25’i bulan imamların Gümülcine müftüsü aleyhine sözleşmelerini imzalamayı reddederek ücretlerinin ödenmemesi nedeni ile dava açtıkları ayrıca not ediliyor.

Rapor sürecinde hükümetinde 2007 yılında çıkarılan kanuna uygun olarak Trakya’daki vakıfların 8.5 milyon dolar (6.5 milyon euro) tutarındaki vergi borçlarını sildiği belirtilen raporda hükümetin yaklaşık 1.3 milyon dolar (1 milyon euro) tutarındaki gelir vergisi borçları konusunda ısrar ettiği belirtiliyor.(Kaynak:azinlikca)